Een paar keer (langdurig) onderbroken door plenaire stemmingen, bracht het Algemeen Overleg van de Tweede Kamercommissie voor Infrastructuur en Milieu op 7 maart toch een aantal belangrijke punten naar voren: Statiegeld kan pas worden afgeschaft als een vervangend systeem effectief is, en de Kamer lijkt positief te staan tegenover de recycling van drankenkartons. De staatssecretaris benadrukte de hoge recyclingambities van het Kabinet en de manier waarop het verpakkingenakkoord daaraan bijdraagt. Aangezien het overleg in de eerste termijn werd geschorst tot een nader te bepalen datum, zijn veel vragen van de Kamer vooralsnog onbeantwoord gebleven.
Verpakkingenakkoord
De ChristenUnie was erg helder in haar betoog: de hoge ambities van de Afvalbrief gaan niet gehaald worden met de maatregelen die in het verpakkingenakkoord zijn beschreven. Statiegeld op groot PET, klein PET en blikjes wordt noodzakelijk geacht om de zwerfafvalproblematiek tegen te gaan en hoogwaardige recycling te garanderen. Verder werd gevraagd producentenverantwoordelijkheid voor alle verpakkingen in te voeren met duidelijkheid over de vergoedingen voor gemeenten. Voor het beoordelen of inderdaad aan de voorwaarden voor afschaffen van het statiegeldsysteem is voldaan vroeg de ChristenUnie de staatssecretaris om het rapport van de VROM-Inspectie (thans Inspectie voor de Leefomgeving) over de controle op de hergebruikscijfers van Nedvang. Aan het eind van het debat zegde de staatssecretaris toe dit inspectierapport te verstrekken, zo mogelijk bij de schriftelijke beantwoording van de gestelde vragen.
GroenLinks voegde hier de vraag aan toe hoe de staatssecretaris dacht met 45% recycling van kunststoffen en eveneens lagere hergebruiksdoelstellingen voor hout, 65% hergebruik van huishoudelijk afval te gaan realiseren. Daarnaast werd gepleit voor het behoud van de verpakkingenbelasting, die bij afschaffing volgens GL (nota bene in bezuinigingstijd) een cadeautje aan het bedrijfsleven van naar schatting maar liefst 165 miljoen zou betekenen. Positief geluid over het grote lijnen van het verpakkingenakkoord kwam vooral van coalitiepartners VVD en CDA, die het akkoord zowel voor het milieu als voor het bedrijfsleven en gemeenten, wel positief beoordeelden. Maar waar de de VVD graag af wil van het statiegeldsysteem, wil het CDA in ieder geval een effectief en bewezen alternatief voor dit instrument in werking zien, voordat over twee jaar een ‘go of no-go’ kan worden gegeven.
Hoewel ‘cijfertrucs’ het volgens de CU lijken te gaan ‘winnen van milieurendement’, is de strijd om statiegeld vooralsnog niet gestreden. Een duidelijke kanttekening werd wel geplaatst bij de kosten en uitvoerbaarheid van een eventuele uitbreiding van het statiegeldsysteem naar kleine flesjes en blik, met name voor kiosken en andere kleine verkooppunten.
Gemene deler
Overeenstemming tussen de verschillende fracties lag voornamelijk op het gebied van de noodzaak tot aanpak van de grondstoffenschaarste, en de hiermee samenhangende verduurzaming van verpakkingen. Abstracte voorstellen (recycle roadmaps, grondstoffenefficiency, circulaire economie, duurzame bedrijfsvoering) werden hierbij afgewisseld door meer concrete maatregelen in die richting, zoals verplicht ‘design for recycability’, verhogen van minimumstandaarden voor verwerking van afval, en een verplicht retoursysteem in de detailhandel.
Waar nagenoeg alle partijen elkaar vonden was op het punt van de drankenkartons. Aangezien met het CDA ook de D66, SP, GL, en CU expliciet aangaven in de recycling van drankenkartons te willen voorzien, lijkt dit politiek gezien een haalbare kaart. Ook de VVD zet in op onderzoek naar inzameling en hergebruik ervan, en wil binnen twee jaar een oplossing voor deze grote reststroom.
Verder werd de staatssecretaris gevraagd een degelijke Recycling Innovatie Agenda op te zetten om zijn ambities te verwezenlijken. Tot slot werd de staatssecretaris gevraagd hoe moet worden omgegaan met de te grote verbrandingscapaciteit.
Vooralsnog weinig antwoorden
De staatssecretaris kwam vervolgens met een reactie op de door de Kamer gestelde vragen. Een lang betoog over de hoge Ambities (‘de hoogste van Europa’) en het veelbelovende verpakkingenakkoord, waarmee eveneens het gecreëerde financieringsgat door voorgenomen afschaffing van de verpakkingenbelasting wordt gedicht, vormde de kern van zijn eerste reactie. De doelen moeten volgens de staatssecretaris scherp worden gesteld, maar de keuze voor middelen om de doelen te bereiken ligt vervolgens bij de verschillende partijen zelf. Hierbij kan voor bron- of nascheiding, of een combinatie van beide worden gekozen. Verder bieden retoursystemen à la Pijnacker volgens de staatssecretaris perspectief, en moeten dergelijke initiatieven worden gestimuleerd.
Directe toezegging die de heer Atsma deed was aan de PVV, die om een forse verhoging van de zwerfafvalboetes had gevraagd. Hij zegde een verviervoudiging van de huidige sanctie toe. Een zwerfafvaldelinquent kan in de toekomst een boete tot maximaal €360 euro verwachten, zo wil hij in overleg met de VNG bevorderen. Verder gaf hij dus op uitdrukkelijk verzoek van de Kamer aan dat het VROM-inspectierapport over de hoeveelheid op de markt gebrachte verpakkingen, waarover hij abusievelijk vermeldde dat dit alleen over bedrijfsafval zou gaan, zo spoedig mogelijk aan de Kamer zal worden toegestuurd.
Tijd voor het beantwoorden van de vragen van de commissieleden was er door de onderbrekingen niet meer, waarop de voorzitter het overleg heeft geschorst en de Kamer een verlengd AO van minimaal 2 uur heeft beloofd. De staatssecretaris heeft op zijn beurt beloofd alle vragen uit de eerste termijn ruim voor het verlangde AO schriftelijk te beantwoorden.